دکتر حسین سندگل
مرحوم دکتر حسین سندگل در سال ۱۳۲۰ در روستای «ادیره» از توابع شهرستان زابل به دنیا آمد. وی پس از کسب مدرک کارشناسی تربیت بدنی از دانشسرای عالی تهران، در سال ۱۳۵۰به عنوان داور بین المللی دو میدانی در مسابقات المپیک مونیخ شرکت کرد. در سال ۱۳۵۱ جهت ادامۀ تحصیل به آمریکا عزیمت کرد و طی نُه سال موفق به اتمام دوره های فوق لیسانس تربیت بدنی، دکتری فیزیولوژی پزشکی و دکتری فیزیولوژی ورزش شد. وی پس از مراجعت به ایران مدتی به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و سپس به عنوان استاد و رئیس دپارتمان فیزیولوژی _ فارماکولوژی و مدرّس دورۀ کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم پزشکی کرمان مشغول خدمت شد. در سال ۱۳۷۰ به تهران منتقل شد .نامبرده عضو مؤثر درکمیتۀ ملی المپیک جمهوری اسلامی نیز بوده است. حسین سندگل پس از اخذ دکتری فیزیولوژی پزشکی مدت چهار سال، کرسی تدریس در دانشگاه اوهایو آمریکا را داشت، و در سال ۱۳۵۹ به ایران بازگشت. پس از ورود به ایران، مشغول تدریس در دانشگاه های علوم پزشکی تهران، قزوین، همدان، خرم آباد، ساری و زاهدان شد.
پیام سیستانی
علیرضا پودینه ملقب به پیام سیستانی زاده ۱۳۴۵، زابل شاعر، منتقد ادبی، روزنامه نگار، پژوهشگر حوزه فرهنگ و ادبیات ایران با تمرکز ویژه بر سیستان و برنده جایزه بین المللی( لیلیان هیلمن / داشیل هامت) در سال ۲۰۰۴ در زمینه دفاع از آزادی بیان و حقوق بشر میباشد. هم اینک در کشور نروژ زندگی می کند و عضو انجمن قلم نروژ می باشد. سال ها برنامه نويس راديو بوده است و سردبير و نويسنده ی هفته نامه ها در ايران و کشور های ديگر. نوشتن نقد و مقالاتی در زمینه ی فرهنگ و ادبیات سیستان، بيش از ده مجموعه شعر سيستانی و پارسی آماده ی نشر دارد. سال ها طنزنویس رادیو و مطبوعات بوده است. یکی دیگر از فعالیت های او راه اندازی بنیاد فرهنگی نیزار است که یکی از اهداف این بنیاد حمایت و نشر موسیقی و شعر سیستان و بلوچستان است.
او کاندید چند جایزه ی بین المللی در زمینه ی دفاع از آزادی بیان و حقوق بشر بوده است و در سال ۲۰۰۴ میلادی جایزه ی بین المللی (هیلمن .هامت) که یکی از جوایز دفاع از آزادی بیان و حقوق بشر است به او به عنوان سردبیر هفته نامه ی آفتاب کابل تعلق گرفت.
امین الله سرابندی: داستان نویس،روزنامه نگار،شاعر و پژوهشگر
امین الله سرابندی در سال ۱۳۲۴ در زابل متولد شد. وی اولین داستانش را در خردادماه ۱۳۴۷ با نام «ایست بازرسی» در مجله ی فردوسی به چاپ رسانید و پس از آن نیز همکاری با مجله ی فردوسی ادامه یافت. در سال ۱۳۵۰ کتاب «ما هنوز در راهیم» را به چاپ رساند که پیش از توزیع، توقیف و خمیر شد. همین کتاب در سال ۱۳۵۸ با تیراژ ده هزار نسخه به چاپ رسید و برنده ی بهترین کتاب سال شد. در سال ۱۳۶۰ کتاب «در ادامه راه» در سال ۱۳۷۴ کتاب «تگ سوخته» در سال ۱۳۸۵ کتاب «نوروز در نیمروز» و در سال ۱۳۸۷ کتاب «سیستان در واپسین سال های حکومت نادر» از وی منتشر شد. استاد سرابندی کتاب های سال سرخ، مویه های بی پایان سرزمین من و سیستان و مسئله ارضی را در دست انتشار دارد.
استاد سرابندی علاوه بر داستان نویسی در عرصه ی مطبوعات نیز حضوری موثر داشته است. در سال ۱۳۷۸ قائم مقام و سردبیر روزنامه روزدرآ، سال ۱۳۷۹ سردبیر ماهنامه گل گز، سال ۱۳۸۰ سردبیر روزنامه هیرمند و سال ۱۳۸۴ سردبیری ندای هیرمند در کارنامه ی وی به چشم می خورد.
امین اله سرابندی در پژوهش و نگارش چند فیلم مستند از جمله کناره های کویر و سفر به مکران با تلویزیون همکاری داشته است
ایرج افشار سیستانی:ایرانشناس و نویسنده
ایرج افشار سیستانی (زاده ۲ آبان ۱۳۱۹) اهل زابل ایرانشناس و نویسنده بیش از پنجاه کتاب در زمینه‌های گوناگون مردم شناسی، زبان شناسی و جغرافیای تاریخی ایران میباشد. کتاب مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران ایرج افشار سیستانی، در دوره ششم کتاب سال ایران به عنوان کتاب سال برگزیده شد. همچنین بخش مهمی از مطالعات و نوشتارهای وی اختصاص به زادگاهش یعنی سیستان و بلوچستان دارد.
مزار گلستانه:ایرانشناس و فعال حوزه فرهنگ عامه سیستان
مزار گلستانه زاده ۱۳۲۶ در زابل، درگذشته ۴ مهر ۱۳۹۲ ایرانشناس و فعال عرصه فرهنگ عامه سیستان بود.
از وی تألیفات سیستان شناختی مهمی بر جای مانده است که از مهم ترین آنها می توان به مجموعه پنج جلدی فرهنگ عامه سیستان با عناوین امثال و حکم مردم سیستان، ادبیات و شعر عامیانه مردم سیستان، همسر گزینی در سیستان امروز با گذری بر شاهنامه، سور و سوگ در سیستان، بخشی از ضرب المثلهای موزون سیستانی و همچنین مجموعه دو جلدی سیستان در گذر تاریخ اشاره داشت.
نجف لکزایی:معاون فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت و رییس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
نجف لکزایی متولد ۱۳۴۸ در سیستان، پژوهشگر علوم دینی و سیاسی، دارای دکتری علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق، دارای تحصیلات حوزوی تا سطح اجتهاد، استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، معاون سابق فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است.
غلامرضا عمرانی: زبانشناس، ویراستار، مولف
غلامرضا عمرانی زاده ۱۳۲۶ در زابل زبانشناس، ویراستار و مولف چندی از کتب درسی و پژوهشی زبانشناسی میباشد. همچنین از وی کتب مهمی در مورد گویش سیستانی تحت عنوان مجموعه کتب گویش سیستانی به چاپ رسیده‌است. جلد دوم کتاب گویش سیستان، به عنوان کتاب شایسته تقدیر در هجدهمین جشنواره کتاب فصل خانه کتاب (تابستان ۱۳۸۹) برگزیده شد.
غلامعلی رییس الذاکرین:آغاز کننده سرایش به گویش سیستانی
غلامعلی رئیس‌الذاکرین دهبانی (زاده فروردین ۱۳۱۸) اهل زابل و آغازگر سرایش شعر به گویش سیستانی میباشد. این استاد را چهره های نامی ادبیات، برترین بومی سرای ایران می دانند بطوری که تمامی آثار استاد رییس‌الذاکرین که برخی ها را نیز با صدای خودش خوانده است به زبان سیستانی نوشته و چاپ شده است. رییس‌الذاکرین کارشناس زیست شناسی است و هیچ تخصصی در زمینه شعر و ادبیات نداشته اما اراده و عشق به وطن سبب شد برترین بومی سرای ایران با سبک مختص خودش شود. وی نخستین کتاب شعرش را به گویش سیستانی در سال ۱۳۵۵ با نام «کورنامه نیمروز» منتشر نمود.
سیاوش پرواز:قاضی ، مترجم، مولف و حافظ شناس
علی‌اکبر عرب‌یعقوبی، ملقب به سیاوش پرواز زاده ۱۳۲۶ در زابل، متوفی ۱۳۸۸ در تهران، قاضی، مترجم، مولف، سیستان شناس، منتقد ادبی، حافظ شناس و نخستین سراینده شعر نو در سیستان و بلوچستان بود. وی با اهدای ۱۰۵ هزار جلد کتاب و ۱۵ هزار سند به مرکز ملی کتابخانه ها و اسناد ایران، اهدای بزرگترین مجموعه فرهنگی جهان اسلام را به نام خویش ثبت کرد.
پروفسور کمال سرابندی از مفاخر سیستان در سازمان ناسا:
کمال سرابندی دریافت کننده ی لوح افتخار جایزه ی هنری راسل برای سال ۱۹۹۷-۱۹۹۶میباشد.
آقای سرابندی یکی از رهبران و محققین جهان در زمینه اسباب آلات کنترل از راه دور و ماکرویو است. ایشنان یک روش علمی و عملی در فن مهدنسی مایکرویو بوجود آورده اند که ظرفیت حوزه ی ماکرویو و رادار را چندین برابر نموده و مورد استفاده قرار گرفته که جزء پیشرفته ترین و دقیق ترین مدلهای ریاضی می باشد و نیز ایشان با استفاده از سیستمهای جدید تصویری رادار به تحقیق و تجسس در اطراف کره ی زمین و فضای سبز اقدام نموده است.
پروفسور سرابندی دوروس جدیدی را بجای دوروس گذشته در دوره ی دکترا و فوق دکترا بکار گرفته است.
ایشان هم چنین جایزه ی سال ۱۹۹۶ در زمینه ی مهندسی الکترونیک و علوم کامپیوتری را دریافت نموده اند .
علاوه بر این بعنوان اولین استاد سال در آمریکا نیز شناخته شده است.
پروفسور سرابندی کمک های موثری به تدوین علوم و روشهای مفید در زمینه ی الکترومغناطیس ، سیستم های سنجش از راه دور و سیسمهای رادایر نموده است.
ایشان بعنوان ریاست گروه علوم جغرافیایی و سنجش از راه دور انجمن مهندسین برق و الکرترونیک در ایالت میشیگان و عضو هیئت داوران سازمان ناسا در علوم و فنون زمین شناسی برگزیده شده است.
کمال سرابندی دریافت کننده ی لوح افتخار جایزه ی هنری راسل برای سال ۱۹۹۷-۱۹۹۶میباشد. آقای سرابندی یکی از رهبران و محققین جهان در زمینه اسباب آلات کنترل از راه دور و ماکرویو است. ایشنان یک روش علمی و عملی در فن مهدنسی مایکرویو بوجود آورده اند که ظرفیت حوزه ی ماکرویو و رادار را چندین برابر نموده و مورد استفاده قرار گرفته که جزء پیشرفته ترین و دقیق ترین مدلهای ریاضی می باشد و نیز ایشان با استفاده از سیستمهای جدید تصویری رادار به تحقیق و تجسس در اطراف کره ی زمین و فضای سبز اقدام نموده است.
پروفسور سرابندی دوروس جدیدی را بجای دوروس گذشته در دوره ی دکترا و فوق دکترا بکار گرفته است.
ایشان هم چنین جایزه ی سال ۱۹۹۶ در زمینه ی مهندسی الکترونیک و علوم کامپیوتری را دریافت نموده اند .
علاوه بر این بعنوان اولین استاد سال در آمریکا نیز شناخته شده است.
پروفسور سرابندی کمک های موثری به تدوین علوم و روشهای مفید در زمینه ی الکترومغناطیس ، سیستم های سنجش از راه دور و سیسمهای رادایر نموده است.
ایشان بعنوان ریاست گروه علوم جغرافیایی و سنجش از راه دور انجمن مهندسین برق و الکرترونیک در ایالت میشیگان و عضو هیئت داوران سازمان ناسا در علوم و فنون زمین شناسی برگزیده شده است.
حبیب الله دهمرده:سیاستمدار،استاندارپیشین چنداستان ومشاورریاست سازمان انرژی اتمی،دکترای آکسفورد
حبیب‌الله دَهمَرده (۱۳۳۱، سیستان) سیاستمدار و استاد دانشگاه، استاندار سابق لرستان، سیستان و بلوچستان و کرمان است. وی دارای دکترای ریاضی از دانشگاه آکسفورد بوده و علاوه بر مسئولیت‌های اجرایی گوناگون، دارای سوابق متعدد علمی و دانشگاهی است.
وی منتخب اول دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه سیستان و هم اکنون نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی مردم زابل (استان سیستان و بلوچستان) و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی است.
علاوه بر تدریس در دانشگاه‌های امیرکبیر، علم و صنعت ایران و دانشگاه س و ب، ارایه بیش از ۲۳ مقاله علمی به زبان انگلیسی با محوریت مباحث تخصصی حوزه ریاضیات و کنفرانس‌های دانشگاهی داخل و کنگره‌های علمی خارج از کشور نظیر ژاپن، سوئیس، مجارستان و تایلند. تألیف و تصنیف پنج کتاب علمی و دانشگاهی از جمله آنالیز عددی، ریاضیات عمومی (فنی مهندسی) و کامپیوتر (برنامه نویسی فرترن) دریافت عنوان استاد نمونه کشوری در سال ۱۳۷۴ به علت کارهای برجسته علمی دریافت بیش از سی لوح تقدیر به دلیل اقدامات علمی و برجسته از طرف ریاست جمهوری سابق، وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش، سازمان بازرسی کل کشور، سازمان جنگلها و مراتع کشور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی است.
غلامرضا شیخ نژاد:پژوهشگر، کاشف داروی ضد سرطان سیستانین
غلامرضا شیخ نژاد، پژوهشگر ایرانی و دارنده دکتری بیوشیمی از دانشگاه ایالتی جورجیا و فوق دکتری فیزیولوژی سلولی از دانشکده پزشکی دانشگاه وین میشیگان، مؤلف کتاب “سرطان چیست؟” و کاشف داروی ضد سرطان سیستانین میباشد.
مبتکر این دارو در دفاع از انتخاب نام سیستانین که بر گرفته از زادبوم وی یعنی سیستان میباشد.
رضی هیرمندی مترجم و پژوهشگر طنز در ایران
در سال ۱۳۲۶ در روستایی به نام واصلان در پیرامون زابل در استان سیستان به دنیا آمده است، دوره دبستان را در این روستا و دوره متوسطه را در رشته طبیعی در زابل به پایان برد. پس از آن در سال ۱۳۴۵ در رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه مشهد (دانشگاه فردوسی) پذیرفته و در سال ۱۳۴۹ دانش آموخته شد. در سال ۱۳۵۳ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد، و از آن سال در تهران به عنوان دبیر، در دبیرستان هایی مانند خوارزمی تدریس کرد. همزمان برای هشت سال در دانشگاه تهران به عنوان مربی، زبان انگلیسی را به دانشجویان تدریس می کرد. رضی هیرمندی در سال ۱۳۶۵ دوره کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی را در دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۶۷ در تزی با عنوان توصیف مقابله ای زمان‌ها در انگلیسی و فارسی به پایان رساند. در سال‌های ۱۳۷۰ به بعد او در دانشگاه آزاد اصول ترجمه را نیز به دانشجویان تدریس می کرد. رضی هیرمندی کار ادبی اش را برای کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۵ با ترجمه کتاب درخت بخشنده اثر معروف شل سیلور استاین نویسنده شهیر آمریکایی آغاز کرد. همچنین در همین سال کار ترجمه برای بزرگسالان را با ترجمه کتاب این منم واکین شروع کرد. از آن پس رضی هیرمندی در دو رشته ترجمه و تالیف کار کرده است و حاصل آن بیش از ۸۰ اثر است.
پروفسور حسینعلی شهریاری
متولد ۱۳۳۰ زابل استان سیستان و بلوچستان، نماینده مردم زاهدان از استان سیستان و بلوچستان در دوره هفتم، هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی و نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و در حال حاضر رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی است.جراح و متخصص چشم، فلوشيپ ويتره و رتين، فارغ التحصيل سال ۱۳۶۵ از دانشگاه شهيد بهشتي، استاد پايه ۴۱ وعضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي زاهدان، اخذ نشان خدمت جمهوري اسلامي ايران به علت ارائه خدمات بهداشتي، درماني و علمي از رياست محترم جمهور وقت در سال ۱۳۷۵، برگزیده همایش بزرگداشت سی سال سلامت در سال ۱۳۸۷ و اخذ لوح تقدیر از ریاست محترم جمهور وقت.
دکتر احمد پیشه ور چهره ماندگار جامعه شناسی سیستان و بلوچستان
دکتر احمد پیشه ور دانش آموخته دانشگاه رنه دکارت پاریس فرانسه در سال ۱۳۵۰ بود، این فرهیخته طی هفت دهه از عمر خود کتاب های ماندگاری از جمله جامعه شناسی سیاسی و حقوق ارتباطات را منتشر کرد و طی ۴۰ سال شاگردان بسیاری را در زمره علم جامعه شناسی تقدیم کشور عزیزمان ایران کرد. ۴۰ سال سابقه تدریس که پنج سال آن در دانشگاه های فرانسه و ۱۶ سال در دانشگاه های جنوب کالیفرنیا، گوشه ای از خدمات علمی این چهره ماندگار جامعه شناسی بود.
احمد پیشه ور همچنین از سال ۱۳۷۳ پس از بازگشت به ایران اسلامی در دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشگاه تهران، علوم تحقیقات و طی دو سال اخیر در علوم و تحقیقات سیستان و بلوچستان مشغول به تربیت فرزندان این مرز و بوم بود